Patiëntveiligheid: wat houdt het in en hoe kunnen we het bereiken?

Sinds vorige eeuw wordt er in de gezondheidszorg steeds meer aandacht besteed aan het voorkomen van vermijdbare incidenten binnen ziekenhuizen.

Uit onderzoek was gebleken dat het toebrengen van onbedoelde schade aan patiënten schrikbarend vaak voorkwam. Het voorkomen van zulke incidenten is het onderwerp van patiëntveiligheid. Wat houdt patiëntveiligheid precies in, en op welke manier kan het gewaarborgd worden?

Wat is patiëntveiligheid?

Patiëntveiligheid wil zeggen dat de patiënt tijdens een behandeling geen onnodige risico’s loopt, te denken aan het krijgen van een verkeerde diagnose of het toegediend krijgen van de verkeerde medicijnen. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, dat onderdeel is van het Ministerie van Volksgezondheid en Sport, omschrijft het als het nagenoeg ontbreken van de kans op schade bij de patiënt, ontstaan door het niet handelen volgens de professionele standaard van hulpverleners, of een tekortkoming van het zorgsysteem. Het betreft dus de vraag hoe ervoor gezorgd kan worden dat de patiëntveiligheid in de zorg zoveel mogelijk gegarandeerd wordt.

Medicatie, hygiëne en bescherming van persoonsgegevens

Eén voorbeeld van hoe patiëntveiligheid in de verpleegkunde gewaarborgd kan worden, is het veilig toedienen van medicatie. Alleen gecertificeerde zorgmedewerkers hebben de bevoegdheid om medicijnen toe te dienen. Door alle stappen goed  na te laten gaan door een collega, wordt de kans dat iemand verkeerde medicijnen krijgt sterk verminderd. Een van de basismaatregelen om de patiëntveiligheid te vergroten, is de nadruk op hygiëne. In verpleeghuizen, maar ook in ziekenhuizen,  is hygiëne van groot belang. Zo moeten verpleegkundigen of artsen altijd hun handen ontsmetten voordat zij een handeling uitvoeren om te voorkomen dat ze bacteriën overbrengen. Ook de bescherming van persoonsgegevens is een wezenlijk onderdeel van de patiëntveiligheid. Bij een huisartsenpraktijk kun je de maatregelen voor patiëntveiligheid al merken tijdens een telefonisch consult, wanneer de geboortedatum geverifieerd wordt. Hierdoor wordt gegarandeerd dat de medische gegevens alleen met de desbetreffende persoon zelf gedeeld worden.

Inzage met behulp van software

Om de patiëntveiligheid bij de verschillende zorginstellingen te kunnen verbeteren, kan software uitkomst bieden. Heldere inzage in de zorgbehoefte is van wezenlijk belang. Een voorbeeld van waar software kan helpen om de patiëntveiligheid te waarborgen, is in de thuiszorg. Daar hebben cliënten vaak te maken met verschillende zorgmedewerkers voor bijvoorbeeld de ochtenden, de avonden of in de weekenden. Het is daarom belangrijk dat de bezoeken én de zorgbehoeften van de cliënt inzichtelijk zijn voor alle betrokken medewerkers. Software speelt hierin een belangrijke rol. Een praktische digitale werkomgeving zorgt ervoor dat belangrijke informatie niet over het hoofd gezien wordt, en de zorgmedewerkers door een duidelijk overzicht inzage krijgen in welke zorg een cliënt nodig heeft.

Een kwaliteitsmanagement systeem

Een kwaliteitsmanagement systeem kan deel uitmaken van het hele managementsysteem van een zorginstelling, met als doel de kwaliteit van de veiligheid te verbeteren. Door de indicatoren van veilige zorg digitaal te verwerken, kunnen ze gemonitord worden. Een kwaliteitsmanagement systeem kan voor meerdere doelstellingen functioneren, zoals het verbeteren van de veiligheidscultuur en het risicobewustzijn, het bereiken van organisatiedoelstellingen en het inzichtelijk maken van prestaties van zowel teams als individuen. Het systeem geeft zicht op vermijdbare fouten, onder andere door inzichtelijk te maken in welke onderdelen van de organisatie de veiligheidsrisico’s zijn, waardoor gericht kan worden gewerkt aan verbetering. Zo kan met behulp van software de zorgprocessen verbeterd worden, en daarmee ook de patiëntveiligheid en tevredenheid.

Tags bij dit artikel:

• veiligheid
• fouten
• incidenten
• patientenveiligheid
• kwaliteitsmanagement
• risicobewustzijn