Jaarlijks wordt een groot aantal mensen in Nederland slachtoffer van seksueel geweld

Slachtoffers ervaren financiële tegemoetkoming als erkenning

Slachtoffers van seksueel geweld konden een jaar lang de kosten van het wettelijk eigen risico (€385,-) voor hulp in een Centrum Seksueel Geweld (CSG) vergoed krijgen. Deze financiële tegemoetkoming kan de drempel om hulp te zoeken verlagen, maar zorgt vooral voor een gevoel van erkenning achteraf, blijkt uit onderzoek van het NSCR in opdracht van een aantal ministeries.

Jaarlijks wordt een groot aantal mensen in Nederland slachtoffer van seksueel geweld. Zij kunnen hulp krijgen bij een van de 16 CSG’s. Toch zoekt lang niet elk slachtoffer hulp bij een CSG. Uit internationale literatuur blijkt dat slachtoffers tegen verschillende barrières aanlopen, zoals schaamte- en schuldgevoelens, angst voor negatieve reacties van derden (victim blaming) of de neiging om de ernst en impact van het voorval kleiner te maken. Daarnaast moeten slachtoffers vaak het eigen risico van de zorgverzekering betalen voor hulp in een CSG, wat hen kan tegenhouden om die hulp te zoeken.

Verlaagt de pilot de financiële drempel om hulp te zoeken bij een CSG?
Om te onderzoeken of een financiële tegemoetkoming een drempel om hulp te zoeken bij een CSG in de acute fase (binnen 7 dagen na het voorval) zou verlagen of wegnemen, is in opdracht van de ministers van Justitie en Veiligheid, van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, van Medische Zorg en van Rechtsbescherming op 1 september 2020 een pilot van één jaar gestart. Het NSCR heeft onderzocht welke barrières slachtoffers van seksueel geweld ervaren in hun afwegingen om hulp te zoeken bij een CSG én of de pilot helpt de mogelijke financiële drempel voor slachtoffers te verlagen of weg te nemen.

Kosten voor eigen risico vaak niet bekend bij slachtoffer
Uit het onderzoek blijkt dat slachtoffers vóór zij hulp zoeken, zich er vaak niet van bewust zijn dat hieraan kosten zijn verbonden. Het moeten betalen voor de hulp brengt een gevoel van oneerlijkheid met zich mee en kan worden ervaren als een vorm van secundaire victimisatie (opnieuw slachtoffer worden, maar dan van het ‘systeem’). Deze negatieve ervaring kan toekomstig hulpzoekgedrag en mogelijk ook de reputatie van hulpinstanties en de overheid beïnvloeden.

Slachtoffers die tijdens de pilot hulp hebben gezocht en de (zorg)professionals noemen positieve gevolgen van de pilot. Zo kan de vergoeding de drempel verlagen om voor verdere benodigde hulp te kiezen binnen het zorgtraject. Ook ervaren slachtoffers de tegemoetkoming als een vorm van erkenning, als eerlijk en rechtvaardig: zij hoeven niet te betalen voor hulp voor iets dat een ander hen ongewenst heeft aangedaan.

Meer drempels verlagen om slachtoffers aan te moedigen om hulp te zoeken
De pilot heeft voornamelijk een andere (psychologische) impact dan het wegnemen van de financiële drempel: het draagt bij aan een positieve ervaring bij het zoeken van hulp en ondersteunt slachtoffers door hun slachtofferschap te erkennen. Veel slachtoffers zoeken echter geen hulp in de acute fase, maar meer dan 7 dagen na het voorval waardoor een aanzienlijk deel van hen alsnog werd uitgesloten van een tegemoetkoming tijdens de pilot. Daarnaast bestaan er verschillende drempels voor slachtoffers om hulp te zoeken. Het wegnemen van de financiële drempel alleen is mogelijk niet voldoende om slachtoffers aan te moedigen om hulp te zoeken.

Publicatie: Onderzoek naar de ‘tijdelijke regeling vergoeding eigen risico zorgverzekering slachtoffers van seksueel geweld’

Tags bij dit artikel:

• slachtoffers
• financiële
• tegemoetkoming
• seksueel geweld
• erkenning
• drempels