Ter ondersteuning van de besluitvorming in de spreekkamer vraagt het gebruik van de keuzekaarten-in-beeld echter nog extra aandacht

Keuzekaarten-in-beeld bieden voor heel aandoeningen begrijpelijke informatie in woord en beeld, ter ondersteuning van samen beslissen in de spreekkamer. De kaarten zijn fijn voor iedereen en vooral voor patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden. Zowel patiënten als zorgverleners zijn positief over de keuzekaarten-in-beeld. Ter ondersteuning van de besluitvorming in de spreekkamer vraagt het gebruik van de keuzekaarten-in-beeld echter nog extra aandacht. Dit blijkt uit een verkennend onderzoek van het Nivel en partners, naar hoe patiënten en zorgverleners keuzekaarten-in-beeld waarderen en gebruiken in de spreekkamer.

Voor een op de drie Nederlanders is de zorg te ingewikkeld. Het is voor hen moeilijk om goed de weg te vinden in de zorg. Informatie over gezondheid en zorg wordt voor hen niet op een begrijpelijke manier uitgelegd. We zeggen dan dat zij beperkte gezondheidsvaardigheden hebben, maar ook ons zorgsysteem is niet ‘uitlegvaardig’ genoeg. Het niveau van gezondheidsvaardigheden van patiënten heeft invloed op het begrijpen van de diagnose, uitkomstinformatie en behandelopties en daarmee op het proces van samen beslissen tussen patiënten en zorgverleners. En dat heeft weer gevolgen voor de uitkomsten van zorg. Ter ondersteuning van het informeren van de patiënt in de spreekkamer en het bevorderen van samen beslissen met de zorgverlener, is de keuzekaart-in-beeld ontwikkeld: begrijpelijke keuze-informatie in woord en beeld. In dit onderzoek zijn drie keuzekaarten-in beeld onderzocht: een gericht op ‘Blijvende schade aan uw nieren’; een voor ‘artrose in de knie’; en een voor ‘artrose in de heup’.

Patiënten én zorgverleners zijn positief over keuzekaarten-in-beeld
Zorgverleners binnen het specialisme nierziekte (nefrologie), reumatologie en orthopedie zijn positief over het gebruik van de keuzekaarten-in-beeld ter ondersteuning van hun gesprek met patiënten. Patiënten, met name patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden, zijn positief over het ontwerp, de inhoud en het gebruik van de keuzekaarten-in-beeld. Zorgverleners en patiënten waarderen vooral de overzichtspagina met alle behandelopties.

Zo weet ik het. Ik kan het zien. Als hij [de zorgverlener] vertelt, begrijp ik hem vaak niet. Als hij mij dit laat zien, dan zie ik medicijnen, prik in de knie. Hier laten ze een operatie zien. Met praten en plaatjes snap ik het beter. Patiënt.

Zorgverleners gebruiken vooral de overzichtspagina
De zorgverleners die deelnamen aan het onderzoek, maakten vooral gebruik van de overzichtspagina van de keuzekaarten-in-beeld. Het is echter ook belangrijk om de specifieke behandelpagina’s, inclusief de voor- en nadelen, met patiënten te bespreken als onderdeel van het proces van samen beslissen.

De overzichtskaart ligt op tafel en ik wijs de verschillende behandelopties aan. Ik geef de keuzekaart-in-beeld mee naar huis zodat de patiënt er thuis over na kan denken. Zorgverlener.

Verschillen in gebruik door poliklinieken en afdelingen van het ziekenhuis
Per aandoening worden de keuzekaarten-in-beeld verschillend gebruikt en geïmplementeerd, zowel in poliklinieken als in ziekenhuisafdelingen. Bij artrose is de keuzekaart pas geïntroduceerd bij de start van dit onderzoeken wordt de kaart sindsdien beperkt gebruikt. Bij nefrologie zien we dat de poliklinieken de keuzekaart-in-beeld al eerder hadden geïntroduceerd in de spreekkamer en dat deze nu breder wordt geïmplementeerd.

Handleiding voor gebruik in de spreekkamer
Om het gebruik en de implementatie van de keuzekaarten-in-beeld te stimuleren is de
gebruikshandreiking voor zorgverleners aangepast op basis van de bevindingen uit dit onderzoek. Er zijn bijvoorbeeld tips en voorbeeldzinnen toegevoegd. Daarnaast is er een ondersteunende video gemaakt over het gebruik van de keuzekaart-in-beeld.

Meer informatie over de keuzekaarten-in-beeld
De keuzekaarten-in-beeld zijn gebaseerd op klinische richtlijnen en bestaan uit een overzichtspagina met alle behandelopties, gevolgd door meer gedetailleerde pagina’s. Deze bevatten informatie over de specifieke behandelopties met afbeeldingen en begrijpelijke informatie over de behandeling, uitkomsten en mogelijke risico’s. Er zijn nu een beperkt aantal keuzekaarten-in-beeld beschikbaar:

Over het onderzoek
Voor het onderzoek werden 35 op video opgenomen consulten tussen patiënten en zorgverleners geanalyseerd. Daarnaast werden 29 patiënten met verschillende niveaus van gezondheidsvaardigheden geïnterviewd. Tot slot werden negen zorgverleners werkzaam op de afdelingen nefrologie, reumatologie of orthopedie van verschillende ziekenhuizen geïnterviewd. Zij keken delen van hun consulten terug met een onderzoeker. Het onderzoek is een samenwerking tussen het Nivel, Pharos, IQHealth (Radboudumc), de Nierpatiëntenvereniging (NVN), de Nationale Vereniging Reumazorg Nederland (RZN), de Nederlandse Orthopedische Vereniging (NOV), de Nederlandse Federatie voor Nefrologen (NFN) en het Kennisinstituut van Medisch Specialisten. Het onderzoek werd gefinancierd door ZonMw.

Bron: Nivel