Tijdens het Josephine Nefkens Cancer Program werken de kliniek en het lab nauw samen

Doel van het programma is om nieuwe vormen van therapie verder te ontwikkelen en naar de patiënt te brengen

Het Erasmus MC Kanker Instituut heeft van de Josephine Nefkens Stichting een subsidie van 7,5 miljoen euro ontvangen voor de aanschaf van apparatuur voor geavanceerd onderzoek naar kanker.

Dit onderzoek wordt uitgevoerd binnen het Josephine Nefkens Cancer Precision Treatment Program, een onderzoeksplatform waarin fundamentele en translationele wetenschappelijk onderzoekers nauw samenwerken met de medisch specialisten die patiënten behandelen.

Potentie
Doel van het programma is om nieuwe vormen van therapie verder te ontwikkelen en naar de patiënt te brengen, zodat binnen tien jaar voor iedere patiënt met kanker een gepersonaliseerde kankertherapie beschikbaar is.

‘Met het Josephine Nefkens Cancer Program willen we zorgen dat patiënten snel kunnen profiteren van doorbraken uit het fundamenteel onderzoek’, legt programmaleider Ivo Touw uit. ‘Met de geavanceerde apparatuur die we van de stichting hebben gekregen, kan dat veel sneller.’

Immuuncellen
Met fundamenteel onderzoek wordt bedoeld het onderzoek naar alle biochemische processen die plaats vinden in tumorweefsel. Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar het DNA dat zich in de tumorcel bevindt, en naar het RNA, de ‘boodschappers’ die ervoor zorgen dat eiwitten worden aangemaakt. Ook wordt gekeken naar de immuuncellen en hoe die reageren als bepaalde stoffen aan de tumorcellen worden toegevoegd. Wetenschappers proberen al die processen te begrijpen.

Doorbraken fundamenteel onderzoek sneller bij de patiënt dankzij geavanceerde apparatuur

Translationeel onderzoek vertaalt de resultaten uit dit fundamenteel onderzoek naar toepassing in de praktijk. Deze wetenschap slaat in wezen een brug tussen het laboratorium en de patiënt. Hier werken medisch specialisten nauw samen met fundamenteel onderzoekers. De apparatuur van het Josephine Nefkens Cancer Program vormt een belangrijk platform waarop deze samenwerking zijn basis zal vinden.

Niet standaard
‘De apparatuur die we hebben aangeschaft, komt niet uit een standaard catalogus’, licht Touw toe. ‘Het vergt kennis, expertise én creativiteit van de wetenschappers en de medisch specialisten om met deze apparatuur nieuw onderzoek te ontwikkelen en om nieuwe ontdekkingen te doen.’

Een van de nieuwe apparaten die in het Josephine Nefkens Cancer Program worden gebruikt, is de Hyperion, een machine die met massaspectometrie de interactie tussen tumorcellen en immuuncellen in beeld brengt. ‘Die analyse vindt plaats op primair tumorweefsel. Je kunt dan zien hoe bepaalde stoffen ervoor zorgen dat immuuncellen aangrijpen op de tumorcellen.’

Speld in hooiberg
Met de aanschaf van onder meer een DEPArray apparaat kan in het bloed van kankerpatiënten zeer nauwkeurig worden gezocht naar circulerende tumorcellen en naar circulerend tumor DNA. ‘Circulerend tumor DNA is een aanwijzing dat de tumor is gemetastaseerd’, zegt Touw.

‘Maar het is zoeken naar een speld in een hooiberg. Want er zitten maar een paar van dit soort cellen tussen de miljarden gewone bloedcellen. Met dit apparaat kunnen we die paar cellen opsporen, het DNA analyseren op de aanwezigheid van mutaties en op basis daarvan nieuwe therapievormen ontwikkelen .’

De apparatuur van het Josephine Nefkens Cancer Program is bedoeld voor álle onderzoekers in het Erasmus MC Kanker Instituut die kanker willen bestuderen, zowel op fundamenteel als op translationeel en klinisch niveau.

‘Het programma wil een verbindende factor zijn tussen alle initiatieven die onder de paraplu van het Erasmus MC Kanker Instituut zijn ontplooid’, zegt Touw. ‘Er is in het Erasmus MC ongelooflijk veel kennis en kunde aanwezig. We willen daar het maximale uit halen. Niet alleen door apparatuur beschikbaar te stellen aan gezamenlijke initiatieven, maar bijvoorbeeld ook met een lezingencyclus en speeddates tussen wetenschappers en specialisten.’

Op Amazing Erasmus MC zijn al verschillende verhalen gepubliceerd over de studies die binnen het Josephine Nefkens Cancer Program worden uitgevoerd. Zo vertelt internist-oncoloog Stefan Sleijffer over zijn  studie naar een kortere hormoonbehandeling bij borstkanker, en vertelt John Martens over de informatie die kan worden gedestilleerd uit vloeibare biopten.

Ook legt longarts Joachim Aerts uit welke rol de lymfeklieren kunnen spelen bij immuuntherapie en legt oncoloog-farmacoloog Ron Mathijssen uit hoe je een kankerbehandeling op maat van de patiënt snijdt. Tenslotte ontwierp Miao Ping Chien een geavanceerde microscoop waarmee tienduizenden cellen individueel in beeld kunnen worden gebracht.

Tags bij dit artikel:

• subsidie
• DNA
• Immuuntherapie
• hormoonbehandeling
• Erasmus MC
• bloedcellen
• therapie
• microscoop
• kankerbehandeling