Obesitas is een complexe ziekte

Helaas wordt nog te vaak gedacht dat obesitas enkel wordt veroorzaakt door een ongezonde leefstijl

Heb je obesitas? Dat is dan eigen schuld, dikke bult… Elk pondje gaat door het mondje! Te veel mensen koesteren dit vooroordeel over mensen met ernstig overgewicht. Om alle vooroordelen te bestrijden, en om uit te leggen wat een complexe ziekte obesitas is, lanceerde het Partnerschap Overgewicht Nederland op 4 maart, Wereld Obesitas Dag, een verhelderend animatiefilmpje.

Natuurlijk, de huidige maatschappij is doordrenkt van ongezond voedsel dat op elke straathoek verkrijgbaar is. Veel mensen hebben een ongezonde leefstijl en overgewicht komt vaker voor dan ooit. ‘Maar helaas wordt nog te vaak gedacht dat obesitas enkel wordt veroorzaakt door een ongezonde leefstijl’, vertelt dr. Karen Freijer, algemeen manager van het Partnerschap Overgewicht Nederland (PON) en werkzaam in het Erasmus MC. ‘Men denkt nog steeds: elk pondje gaat door het mondje’.

Het PON is een koepelorganisatie van medische en paramedische beroepsverenigingen, patiëntenorganisaties, wetenschappelijke en publieke gezondheidsorganisaties en zorgverzekeraars. Samen werken zij aan een optimale aanpak van overgewicht en obesitas. Voorzitter van het PON is internist-endocrinoloog prof. dr. Liesbeth van Rossum, hoogleraar Obesitas aan het Erasmus MC.

Schulden
Algemeen manager Freijer: ‘Bij obesitas kunnen issues als schuldenproblematiek, armoede, verminderde deelname aan de maatschappij en laaggeletterdheid een rol spelen. Ze kunnen de leefstijl nadelig beïnvloeden. Maar ook psychische factoren, hormonen, bepaalde ziekten, het gebruik van medicijnen met een gewicht verhogende bijwerking en genetische factoren kunnen van invloed zijn op het ontstaan of in stand blijven van overgewicht en obesitas.’

De corona-pandemie heeft heel duidelijk laten zien hoe risicovol ongezond gewicht en obesitas zijn. ‘Circa 80 procent van de patiënten die op de Intensive Care lagen, had overgewicht of obesitas’, weet Freijer.

Aandacht
Het is daarom van groot belang dat personen met overgewicht en obesitas een behandeling krijgen aangeboden waarbij aandacht is voor alle factoren die mogelijk een rol spelen bij het ontstaan en in stand houden van de obesitas. Die factoren kunnen per patiënt verschillen.

‘Obesitas is een complexe ziekte’, vult PON-voorzitter Liesbeth van Rossum aan. ‘Als iemand eenmaal –om welke reden dan ook- obesitas heeft ontwikkeld, is gewicht verliezen niet makkelijk. Het lichaam is vaak ‘geherprogrammeerd’ en heeft de neiging weer terug te gaan naar het oude hogere gewicht. Daarom zijn vaak intensieve behandelingen nodig, met onderhoud voor de langere termijn’, legt ze uit.

‘Denk hierbij aan intensieve leefstijlcoaching met inzet van de juiste professional en ondersteuning. En soms moet dat worden aangevuld met gewicht verlagende medicijnen of een maagoperatie. Daarom is het voorkómen van overgewicht ook zo belangrijk! Veroordeel mensen met obesitas dus niet. Obesitas heb je niet voor je lol.’

Kostenpost
Het PON becijferde onlangs nog dat overgewicht en obesitas de maatschappij ruim 79 miljard per jaar kosten. ‘De grootste kostenpost is een verminderde productiviteit in het arbeidsproces. Volwassenen met overgewicht en obesitas zijn vaker en langer ziek dan volwassenen met een gezond gewicht’, zegt Freijer. ‘En nog belangrijker, deze mensen hebben een verminderde kwaliteit van leven’.

In Nederland heeft inmiddels 50 procent van de volwassenen en bijna 15 procent van de kinderen van 4 jaar en ouder overgewicht. ‘Dit aantal kan alleen worden verminderd als krachten, kennis en kunde worden gebundeld en zowel op veel betere preventie én behandelingen wordt ingezet ’, bepleit Van Rossum.

‘Enerzijds zijn er drastische maatregelen nodig om te voorkomen dat er nóg meer Nederlanders een ongezond lichaamsgewicht ontwikkelen. Landelijke preventie kan daarbij helpen. Denk aan suikertaks, of het verlagen van de BTW naar 0 procent op groenten en fruit. Anderzijds is het nodig dat de juiste behandeling ingezet wordt voor degenen die al obesitas hebben. Of wel: de kraan moet dicht, met preventie. En het bad moet leeg, door goede behandelingen.’

Wat te doen
Wil je voorkomen dat overgewicht en obesitas ontstaan of verergeren? Volg adviezen en tips over een gezonde leefstijl op de website Fitopjouwmanier. Voor een optimale behandeling van overgewicht en obesitas: zie hier de mogelijkheden

De Nederlandse Vereniging voor Overgewicht en Obesitas (de NVOO) zet zich in voor vertegenwoordiging en belangenbehartiging van mensen met overgewicht en obesitas. Binnenkort zal een social platform live gaan om een veilige en sterke community te bieden voor iedereen met overgewicht en obesitas! Aanmelden kan al via de website van de vereniging.

Er is sprake van overgewicht bij een Body Mass Index (BMI)* tussen de 25 en 30 kg/m2 in combinatie met  vetstapeling in de buik. Iemand heeft officieel obesitas als deze BMI 30 kg/m2 of hoger is, waarbij ook de buikomvang vergroot is.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Nederlandse Gezondheidsraad hebben obesitas gedefinieerd als ziekte. Lichaamsvet is niet zomaar een energievoorraad en een isolatielaagje maar een actief orgaan dat allerlei hormonen en andere stoffen aanmaakt die belangrijk zijn voor het lichaam.

Bij obesitas is de vetmassa vaak chronisch ietwat ontstoken en dat kan bijdragen aan het ontstaan van meer dan 200 andere aandoeningen en ziekten, zoals hart- en vaatziekten, diabetes, depressie, gewrichtsklachten en ook verschillende vormen van kanker.

Het PON werkt samen met o.a. het ministerie van VWS, de PON partners, gemeenten – waaronder de gemeente Rotterdam – en het Erasmus MC, aan de ontwikkeling van een landelijke netwerkaanpak overgewicht en obesitas.

In deze aanpak wordt optimale begeleiding en zorg voor personen met overgewicht geboden vanuit zowel het medisch als het sociaal domein. Ook wordt gewerkt aan herziening van de richtlijn en zorgstandaard en aan meer aandacht voor overgewicht en obesitas in zorgopleidingen.

* BMI is een maat voor de verhouding van het lichaamsgewicht t.o.v. de lichaamslengte en kan berekend worden door gewicht in kilo’s te delen door het kwadraat van de lichaamslengte in meters: kg/lengte in m2.

Tags bij dit artikel:

• depressie
• overgewicht
• lichaamsvet
• Erasmus MC
• gewrichtsklachten
• obesitas
• Zorgstandaard
• chronisch
• zorgopleiding